Leren van ervaringen met Corona-scenario’s in de praktijk

• In de ochtend: taal en rekenen met instructie volgens het EDI-model (Lees meer in het artikel ‘Zo blijven leerlingen betrokken tijdens online lesinstructie‘.)
• In de middag: groepsdoorbrekend werken aan wereldoriëntatie en creatieve vakken in samenwerkingsprojecten.

‘Toen werd het maart 2020. Lockdown. Hoe ging dat?’

“Het team zat nog midden in het ontwikkelproces,” licht Te Braak toe, “maar bij aanvang van de coronacrisis bleek hoeveel stappen al waren gezet. Deze ervaring stelde ons in staat snel te schakelen naar afstandsonderwijs.

“Er kwam tijdens de eerste lockdown veel op de school af: ouderinitiatieven, mailings van uitgevers, adviezen van commerciële bedrijven, berichten van het ministerie van OCW, handreikingen van de PO-raad, de website Les op Afstand en vakbonden. Er kwamen middelen en geld vrij en iedereen had wel een verwachting of een mening.”

Wat het team op dat moment nodig had, was: heldere richtlijnen en het voeren van het gesprek over goed onderwijs. Door het team te beschermen tegen de hectiek van buitenaf, ontstond er ruimte voor overleg en het organiseren van experimenten. “We lieten ons niet gek maken, we hebben de rust bewaard en mochten fouten maken. Hierdoor hielden wij regie op de manier waarop wij onderwijs op afstand wilden inrichten. Passend bij de school en onze visie op goed onderwijs.”

‘Hoe heeft de school coronatijd voor de zomer ervaren?’

Pius X introduceerde in juni een systeem met afwisselende groepen op vier dagen, met daarnaast de woensdag voor de oudste kleuters en kinderen die achterstanden moesten inhalen. Dat werkte erg goed voor de meeste groepen, zegt Te Braak: “Werken met halve groepen kleuters was fantastisch, want ze kregen veel aandacht. De totale effectiviteit lag zelfs hoger dan wanneer ze 5 dagen op school kwamen. De oudere groepen konden goed thuis werken. De pijn zat in groep 3 en 4, waar de eigen werkzaamheid tegenviel en kinderen last hadden van een korte spanningsboog.”

Kinderen bleken zelfstandiger dan gedacht

“De zelfstandigheid van de meeste kinderen tijdens de coronamaanden was een eyeopener. Ze kunnen meer dan we dachten, kennelijk kunnen wij daar nog meer mee doen. Kinderen zijn in staat om bij een probleem niet meteen contact met de leerkracht te zoeken. Ze legden lijstjes met vragen aan die ze de volgende dag met de juf konden bespreken. Dat is een voorbeeld van uitgestelde aandacht waaruit veel zelfstandigheid blijkt.”

Nieuwe lijn: de school moeten altijd zo kunnen werken

Deze zelfstandigheid van de leerlingen vormde inzet voor een nieuwe lijn: de school moet op ieder moment weer zo verder kunnen als voor de zomervakantie. Pius X heeft hiervoor de digitale randvoorwaarden nu geregeld. Zo hebben alle leerlingen nu een eigen e-mailadres en zijn ze toegevoegd in een online team. De hele klas kan dus direct online les krijgen. Leraren kunnen nu ieders weektaak digitaal klaarzetten, zichtbaar voor de ouders. En kinderen mogen daar alvast zelf aan verder werken.

Experimenteren met instructiefilmpjes

Leraren experimenteren met het maken en inzetten van instructiefilmpjes als didactisch middel. Collega’s uit parallel-klassen maken deze filmpjes ook voor elkaar, wat tijdwinst oplevert. Deze filmpjes zorgen ervoor dat de instructie volgens het EDI-model nog beter wordt; want de leraar doet het eerst voor, ook als hij of zij thuis zit. De fase ‘zelf voordoen’ (zie kader) kan dus niet meer worden overgeslagen en dat gebeurde ook vóór corona nog wel eens. Inmiddels heeft de school een indrukwekkende voorraad instructiefilmpjes op het eigen Youtube-kanaal.

Contact met de ouders gaat op maat

“De relatie met de ouders is natuurlijk veranderd nu ze niet op school mogen komen. Er is minder fysiek verkeer, dus meer rust bij de start van de schooldag. Contact met ouders is nu geheel gedigitaliseerd. Dat werkt prettig, maar met ouders van nieuwe kinderen is het lastig om een relatie op te bouwen. We doen de informatie-avond nu via Social Schools met voorstelfilmpjes. De ontwikkelgesprekken met ouders en kind gaan we doen via Microsoft Teams. De meeste ouders vinden groep 3 een spannend jaar; die afspraken doen we fysiek, als het mogelijk is.”

De leraar gedwongen thuis, the show must go on

Wat is er allemaal voor nodig om een leraar vanuit huis onderwijs te laten geven aan een groep leerlingen op school? Stichting Laurentius, het bestuur waar Pius X onder valt, test dit nu op 3 scholen. Groep 7 van Pius X doet mee aan het experiment. Zo wil de school er bijvoorbeeld achter komen:

• wat er nodig is om zeker te weten dat alle leerlingen op alle devices de lessen goed kunnen volgen
• welke opname-apparatuur geschikt is, we het geluid krijgen en vooral hoe de leerlingen reageren
• hoe we ervoor zorgen dat kinderen luisteren en aandacht hebben

De leerlingen uit de leerlingenraad zijn hier nadrukkelijk bij betrokken. Ze denken en adviseren mee.

Praktische bezwaren

“Toen kwam het moment dat de juf die het experiment gedraaid had verkouden werd en op corona getest moest worden. Maar de locatieleider zat thuis in quarantaine, ik stond zelf al voor een groep in het andere gebouw. Dan krijg je praktische bezwaren: we neemt de kinderen dan mee naar buiten in de pauze? We hadden echt te weinig mankracht en de kinderen zijn dus toch thuis gebleven. Natuurlijk hebben ze wel online les gehad van de juf die ook thuis zat. We krijgen vast nog wel een kans om het uit te proberen!”

‘Projectonderwijs is belangrijk voor jullie. Hoe ziet dat eruit bij thuisonderwijs?’

“Bij het projectmatig werken willen we juist ook de koppeling school/thuis maken. Dit lukt wel als de leerling(en) thuis moet blijven. Het digitaal samenwerken in de onderbouw lukt nog niet, in de bovenbouw gaat het via Teams. Ik hoop dat volledig thuisonderwijs niet nodig is, of maar voor korte tijd!

“Elkaar ontmoeten is een belangrijke factor voor ons in ons toekomstgericht onderwijs. Nu met corona wordt dit alleen nog maar belangrijker. Deels thuiswerken gaat best, maar juist de sociale kant en het samenwerken moet op school gebeuren. Zo wordt de school nog meer een ontmoetingsplaats. Wat dat betreft versterkt corona onze toekomstvisie.”

Meer lezen? Er zijn veel scholen bezig met de inrichting van flexibel onderwijs. Kennisnet publiceert regelmatig over goede voorbeelden en oplossingen uit de praktijk. Bekijk de website voor meer nieuws: Kennisnet.nl, of kijk voor informatie over thuisonderwijs op www.lesopafstand.nl