Les op school blijft het uitgangspunt

‘Zet wel je mondkap op’, vraagt geschiedenisdocent Rob van Zeeland onderaan de trap twee passerende scholieren. De leerlingen knikken en lopen door. Bovenaan de trap komen ze, nog steeds kaploos, directeur organisatie Jan Poels tegen. ‘Dan moet je hem wel echt opzetten, hè’, gebiedt hij op dwingendere toon. Poels wacht geduldig tot de scholieren de kapjes uit hun tas halen en, als gewenst, mond en neus ermee bedekken.

Het geduld heeft een reden: Poels weet als geen ander hoe snel het virus zich kan verspreiden onder middelbare scholieren. In oktober werd corona klasgenoot in zo goed als alle onderwijslagen op het Pius X-College, een school in het Noord-Brabantse Bladel met 2.265 leerlingen. Na 61 vastgestelde besmettingen, bij onder anderen dertien personeelsleden, greep het bestuur in en organiseerde rondom de herfstvakantie vier dagen afstandsonderwijs.

Die ingreep lijkt op het advies van het Outbreak Management Team (OMT) aan het kabinet, dat onderzoekt of het zin heeft de kerstvakantie van middelbare scholieren ‘een week te verlengen’. Aankomende dinsdag wordt duidelijk of dit gaat gebeuren. Op het Pius X-college hoopt het bestuur dat het niet zover komt. Juist haar daadkrachtige optreden laat zien dat middelbare scholen hun boontjes zélf wel kunnen doppen.

Doorgeefluik

Minister Slob (Basis- en Voortgezet Onderwijs) liet donderdag aan de Tweede Kamer weten dat in november 25 middelbare scholen tijdelijk zijn gesloten, waardoor bijna tienduizend leerlingen enkele dagen afstandsonderwijs hebben gevolgd. De cijfers komen van een vrijwillig meldpunt voor tijdelijke schoolsluitingen van de Onderwijsinspectie. Ondertussen neemt de zorg toe over verspreiding op middelbare scholen. Het OMT en Veiligheidsregio’s vermoeden dat de scholen doorgeefluik zijn voor het virus. Volgens kinderarts-epidemioloog en OMT-lid Patricia Bruijning moet het voortgezet onderwijs maatregelen nemen: meer testen bijvoorbeeld, en roosters met variabele starttijden.

De sluiting in oktober herinnerde leerlingen in Bladel, in het zuidwestelijke achterland van Eindhoven, aan die eerste lockdown, en hoe dat vermaledijde thuisonderwijs vaak het leerklimaat aantast. Dennis van Gompel (18, 5-havo): ‘Je mist het sociale contact en bent makkelijker afgeleid.’ Bo Heesters (4-havo): ‘Soms lig je nog in bed en boeit de les je niet zoveel. Dan is er geen docent die zegt: hé, even opletten.’

‘Het zou raar zijn als de opbrengsten van het online onderwijs even hoog zijn’, gelooft ook directeur Poels. Maar om een coronabrandhaard te voorkomen, moest het onderwijs bij het Pius X-college even pas op de plaats maken. Volgens Poels was er bij leerlingen en ouders geen verzet tegen de vierdaagse sluiting rondom de herfstvakantie. Iris Lavrijnsen (15, 4-havo): ‘Ik vond het wel slim. Vier dagen is niet moeilijk om in te halen.’

Daarbij helpt dat online onderwijs in Bladel inmiddels redelijk op poten staat. De school zette een enquête uit, ingevuld door 800 leerlingen en ouders. De scholieren geven aan rondom de herfstvakantie relatief harder gewerkt te hebben dan in het voorjaar. Ook ouders tonen zich tevredener.

‘Niet zo’n verstandig idee’

Het maakt duidelijk waarom de door het OMT onderzochte verlenging van de kerstvakantie – waarbij dus helemaal geen les wordt gegeven  – volgens de middelbare scholen geen optie is. Als de scholen rondom de feestdagen langer dicht moeten, moet onderwijs online doorgaan, vinden onder meer de VO-raad en CNV Onderwijs. Ook minister Slob noemde een langere kerstvakantie ‘niet zo’n verstandig idee’.

De onderwijsbonden wijzen erop dat de achterstanden op middelbare scholen al groot zijn, als gevolg van de voorjaarslockdown. Op het Pius-X College hebben vooral bètavakken hieronder te lijden, zegt Poels. Bij scheikundeleerlingen, vooral in de bovenbouw, ‘merk je dat er gaten zitten’, zegt sectievoorzitter Karel Theuws. Geschiedenisdocent Rob van Zeeland vindt het nog te vroeg om zich een goed beeld te vormen van achterstanden. ‘Dat is bij een thematisch vak als geschiedenis heel moeilijk aantoonbaar. Ik ben tot nu toe eigenlijk wel positief.’

Een weekje digitaal is op zichzelf te overzien, maar helpt niet in de voorbereiding op de eindexamens. Theuws en Van Zeeland hopen in de komende weken, bij voorkeur aankomende dinsdag, op duidelijkheid van Slob: wat zijn de plannen voor de centraal examens? De CU-minister schreef in oktober aan de Tweede Kamer dat het College van Toetsen en Examen zich beraadt op ‘een passende wijze van normering’.

Scheikundesectievoorzitter Theuws: ‘Als dit soort weekjes ertussenuit vallen, kan de minister niet van ons vragen hetzelfde niveau te leveren als normaal.’ Maar het coronadiploma mag ook weer geen excuuspapiertje zijn, meent geschiedenisleraar Van Zeeland. ‘In principe geven wij geen diploma omdat we het iemand gunnen, maar omdat iemand klaar is voor een vervolgstap.’ Vorig schooljaar, toen de centrale eindexamens werden geschrapt, waren de eindcijfers landsbreed vergelijkbaar met andere jaren, maar slaagden meer leerlingen omdat er meer herkansingsmogelijkheden waren.

Vriespunt

Het bestuur zou zo nog een keer sluiten als de situatie daarom vraagt. Maar om rond de kerstvakantie de school de deuren dicht te gooien, terwijl het aantal besmettingen op het Pius X-College nu op twee handen te tellen is? ‘Dat moet je niet doen’, zegt rector-bestuurder Maarten de Veth.

Wel blijven besmettingen onder middelbare scholieren lastig te voorkomen zijn, zeker nu de winter in aantocht is. Variabele roosters? ‘Makkelijk gezegd’, zegt Poels, maar lastig uitvoerbaar. De ramen open voor goede ventilatie? Wel erg koud nu de temperatuur op sommige dagen het vriespunt nadert. Mondkapjes? In Bladel was het al een maand verplicht in de gangen, maar sommige docenten wensen het niet in het klaslokaal. Geschiedenisdocent Van Zeeland vindt ze erg storend als hij stof wil uitleggen, omdat hij minder goed te verstaan is.

Zo voert het voortgezet onderwijs in de tweede golf een constante strijd tussen coronaveiligheid en onderwijskwaliteit. Sluiting is een ultimum remedium, weet het Pius X-College. De Veth: ‘Als het uit de hand loopt, moet je ingrijpen. Maar we vinden echt dat les op school het uitgangspunt moet blijven.’